Doutrina deísta / Diisma doktrino.

Doutrina deísta.

O deísmo compreende duas categorias bem distintas de crentes: os deístas independentes e os deístas providencialistas.

Os primeiros creem em Deus; admitem todos os seus atributos como criador. Deus, dizem eles, estabeleceu as leis gerais que regem o Universo, mas, uma vez estabelecidas, essas leis funcionam por si sós e aquele que as promulgou de mais nada se ocupa. As criaturas fazem o que querem ou o que podem, sem que Ele se inquiete. Não há providência; não se ocupando Deus conosco, nada temos que lhe agradecer, nem que lhe pedir.

Os que negam qualquer intervenção providencial na vida do homem são como crianças que se julgam muito ajuizadas para se libertarem da tutela, dos conselhos e da proteção de seus pais, ou que pensam não deverem estes ocupar-se mais com eles, desde que os puseram no mundo.

Sob o pretexto de glorificarem a Deus, demasiado grande, dizem, para se abaixar até as suas criaturas, fazem dele um grande egoísta e o rebaixam até o nível dos animais que abandonam suas crias à natureza.

Essa crença é resultado do orgulho; é sempre a ideia de que estamos submetidos a um poder superior que fere o amor-próprio e do qual procuram eximir-se. Enquanto uns negam absolutamente esse poder, outros consentem em reconhecer-lhe a existência, embora condenando-a à nulidade.

Há uma diferença essencial entre o deísta independente, do qual acabamos de falar, e o deísta providencialista. Este último, com efeito, crê não só na existência e no poder criador de Deus, na origem das coisas, como

também crê na sua intervenção incessante na Criação e a Ele ora, mas não admite o culto exterior e o dogmatismo atual.

         A Gênese – Allan Kardec.

         Diisma doktrino

Diismo entenas du tre malsamajn kategoriojn de kredantoj : la sendependaj diistoj kaj la providencaj diistoj.

La sendependaj diistoj kredas pri Dio ; ili akceptas ĉiujn liajn atributojn kiel de kreanto. Dio, ili diras, starigis la ĝeneralajn leĝojn, kiuj regas la universon, sed tiuj leĝoj, unu fojon kreitaj, funkcias per si mem, kaj ilia aŭtoro ne plu okupas sin pri ili. La kreitoj faras tion, kion ili volas aŭ tion, kion ili povas, kaj li ne malkvietiĝas pro tio. Ne ekzistas ia Providenco; Dio ne okupas sin pri ni, estas vane danki aŭ preĝi al li.

Kiuj neas ĉian intervenon de la providenco en la vivon de la homo estas kiel infanoj, kiuj taksus sin sufiĉe prudentaj por liberiĝi de la zorgado, konsiloj kaj protektado de siaj gepatroj, aŭ pensus ke iliaj gepatroj devus ne plu okupi sin pri ili, ekde la momento, kiam ili venis en la mondon.

Sub la preteksto glori Dion, kiu laŭ ili estas tro granda por malleviĝi ĝis la kreitoj, ili faras lin ia granda egoisto, kaj lin malsuprenigas je la nivelon de bestoj, kiuj forlasas sian idaron al la elementoj.

Tia kredo estas rezulto de fiero; ĝi estas ankoraŭ la penso esti submetita al supera potenco, kiu ofendas la memestimon kaj de kiu oni provas liberiĝi. Dum unuj absolute rifuzas tiun potencon, aliaj akceptas ties ekziston, sed nuligas ĝin.

Ekzistas esenca diferenco inter la sendependa diisto, pri kiu ni ĵus parolis kaj la providenca diisto ; efektive, tiu lasta kredas ne nur pri la ekzisto kaj krea potenco de Dio, koncerne la devenon de ĉio ; li krome kredas pri lia senĉesa interveno en la kreaĵaron kaj preĝas al li, sed li ne konsentas pri la ekstera kulto kaj pri la dogmemo nuntempa.

La Genezo – Allan Kardec.