Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj
Adoptita kaj proklamita de Rezolucio 217 A (III) de la Ĝenerala
Asembleo, 10an de decembro 1948
Antaŭkonsideroj
Pro tio, ke agnosko de la esenca
digno kaj de la egalaj kaj nefordoneblaj rajtoj de ĉiuj membroj de la homara
familio estas la fundamento de libero, justo kaj paco en la mondo,
Pro tio, ke malagnosko kaj
malestimo de la homaj rajtoj rezultigis barbarajn agojn, kiuj forte ofendis la
konsciencon de la homaro, kaj ke la efektiviĝo de tia mondo, en kiu la homoj
ĝuos liberecon de parolo kaj de kredo kaj liberiĝon el timo kaj bezono, estas
proklamita kiel la plej alta aspiro de ordinaraj homoj,
Pro tio, ke nepre necesas, se la
homoj ne estu devigitaj, sen alia elektebla vojo, ribeli kontraŭ tiranismo kaj
subpremo, ke la homaj rajtoj estu protektataj de la leĝo,
Pro tio, ke nepre necesas
evoluigi amikajn rilatojn inter la nacioj,
Pro tio, ke la popoloj de
Unuiĝintaj Nacioj en la Ĉarto reasertis sian firman kredon je la fundamentaj
homaj rajtoj, je la digno kaj valoro de la homa personeco kaj je la egalaj
rajtoj de viroj kaj virinoj, kaj firme decidis antaŭenigi socian progreson kaj
pli altnivelan vivon en pli granda libereco,
Pro tio, ke la Ŝtatoj-Membroj sin
devigis atingi, en kunlaboro kun Unuiĝintaj Nacioj, la antaŭenigon de
universala respekto al kaj observado de la homaj rajtoj kaj fundamentaj
liberecoj,
Pro tio, ke komuna kompreno pri
tiuj ĉi rajtoj kaj liberecoj estas esence grava por plena realigo de tiu
sindevigo,
Tial, nun,
La Ĝenerala Asembleo,
Proklamas tiun ĉi Universalan
Deklaracion de Homaj Rajtoj kiel komunan celon de atingo por ĉiuj popoloj kaj
ĉiuj nacioj, por tio, ke ĉiu individuo kaj ĉiu organo de la socio, konstante
atentante ĉi tiun Deklaracion, per instruado kaj edukado strebu al respektigo
de tiuj ĉi rajtoj kaj liberecoj, kaj per laŭgradaj paŝoj naciaj kaj internaciaj
certigu ilian universalan kaj efektivan agnoskon kaj observadon, same tiel inter
la popoloj de la Ŝtatoj-Membroj mem, kiel inter la popoloj de teritorioj sub
ilia jurisdikcio.
Artikolo 1
Ĉiuj homoj estas denaske liberaj
kaj egalaj laŭ digno kaj rajtoj. Ili posedas racion kaj konsciencon, kaj devus
konduti unu al alia en spirito de frateco.
Artikolo 2
Ĉiuj rajtoj kaj liberecoj
difinitaj en tiu ĉi Deklaracio validas same por ĉiuj homoj, sen kia ajn
diferencigo, ĉu laŭ raso, haŭtkoloro, sekso, lingvo, religio, politika aŭ alia
opinio, nacia aŭ socia deveno, posedaĵoj, naskiĝo aŭ alia stato. Plie, nenia
diferencigo estu farata surbaze de la politika, jurisdikcia aŭ internacia
pozicio de la lando aŭ teritorio, al kiu apartenas la koncerna persono,
senkonsidere ĉu ĝi estas sendependa, sub kuratoreco, ne-sinreganta aŭ sub kia
ajn alia limigo de la suvereneco.
Artikolo 3
Ĉiu havas la rajtojn je vivo,
libereco kaj persona sekureco.
Artikolo 4
Neniu estu tenata en sklaveco aŭ
servuteco; sklaveco kaj sklavkomerco estu malpermesitaj en ĉiuj siaj formoj.
Artikolo 5
Neniu suferu torturon aŭ kruelan,
nehoman aŭ sendignigan traktadon aŭ punon.
Artikolo 6
Ĉiu rajtas esti ĉie agnoskita
jure kiel persono.
Artikolo 7
Ĉiuj homoj estas jure egalaj, kaj
rajtas sen diskriminacio al egala jura protekto. Ĉiuj rajtas ricevi egalan
protekton kontraŭ kia ajn diskriminacio, kiu kontraŭas tiun ĉi Deklaracion, kaj
kontraŭ kia ajn instigo al tia diskriminacio.
Artikolo 8
Ĉiu rajtas ricevi de la
kompetentaj naciaj tribunaloj efikan riparon pro agoj, kiuj kontraŭas la
fundamentajn rajtojn, kiujn li havas laŭ la konstitucio aŭ la leĝoj.
Artikolo 9
Neniu suferu arbitrajn areston,
malliberigon aŭ ekzilon.
Artikolo 10
Ĉiu en plena egaleco rajtas je
justa kaj publika proceso antaŭ sendependa kaj senpartia tribunalo, por prijuĝo
de liaj rajtoj kaj devoj kaj de kiu ajn kriminala akuzo kontraŭ li.
Artikolo 11
Ĉiu akuzita pro punebla faro
rajtas, ke oni supozu lin senkulpa, ĝis oni pruvos laŭleĝe lian kulpon en
publika proceso, en kiu li ricevis ĉiujn garantiojn necesajn por sia defendo.
Neniu estu konsiderata krimkulpa
pro kia ajn ago aŭ neago, kiu ne konsistigis puneblan faron, laŭ nacia aŭ
internacia juro, en la tempo, kiam ĝi estis farita. Same tiel, ne estu aljuĝita
pli severa puno ol tiu, kiu estis aplikebla en la tempo, kiam la punebla faro
estis plenumita.
Artikolo 12
Neniu suferu arbitrajn
intervenojn en sian privatecon, familion, hejmon aŭ korespondadon, nek atakojn
kontraŭ sia honoro aŭ reputacio. Ĉiu rajtas ricevi juran protekton kontraŭ tiaj
intervenoj aŭ atakoj.
Artikolo 13
Ĉiu havas la rajton libere moviĝi
kaj loĝi interne de la limoj de kiu ajn ŝtato.
Ĉiu rajtas eliri el kiu ajn
lando, inkluzive la propran, kaj reveni en sian landon.
rtikolo 14
Ĉiu rajtas peti kaj ricevi en
aliaj landoj azilon kontraŭ persekuto.
Tiu rajto ne estas alvokebla en
kazoj de persekutaj akuzoj malfalse levitaj pro ne-politikaj krimoj aŭ pro agoj
kontraŭaj al la celoj kaj principoj de Unuiĝintaj Nacioj.
Artikolo 15
Ĉiu rajtas havi ŝtatanecon.
Al neniu estu arbitre forprenita
la ŝtataneco, nek rifuzita la rajto ŝanĝi sian ŝtatanecon.
Artikolo 16
Plenaĝaj viroj kaj virinoj, sen
ia ajn limigo pro raso, nacieco aŭ religio, rajtas edziĝi kaj fondi familion.
Iliaj rajtoj estas egalaj koncerne la geedziĝon, dum la geedzeco kaj koncerne
eksedziĝon.
Geedziĝo okazu sole laŭ libera
kaj plena konsento de la geedziĝontoj.
La familio estas la natura kaj
fundamenta grupunuo de la socio, kaj ĝi rajtas ricevi protekton de la socio kaj
de la Ŝtato.
Artikolo 17
Ĉiu rajtas proprieti havaĵon, kaj
sola kaj en asociiĝo kun aliaj.
Al neniu estu arbitre forprenita
lia proprieto.
Artikolo 18
Ĉiu havas la rajton je libereco
de penso, konscienco kaj religio; tiu ĉi rajto inkluzivas la liberecon ŝanĝi
sian religion aŭ kredon, kaj liberecon manifesti, ĉu sola ĉu kune kun aliaj, ĉu
publike ĉu private, sian religion aŭ kredon per instruado, praktikado, adorado
kaj observado.
Artikolo 19
Ĉiu havas la rajton je libereco
de opinio kaj esprimado; ĉi tiu rajto inkluzivas la liberecon havi opiniojn sen
intervenoj de aliaj, kaj la rajton peti, ricevi kaj havigi informojn kaj ideojn
per kiu ajn rimedo kaj senkonsidere pri la landlimoj.
Artikolo 20
Ĉiu havas la rajton je libereco
de pacema kunvenado kaj asociiĝo.
Neniu estu devigita aparteni al
asocio.
Artikolo 21
Ĉiu homo rajtas partopreni la
regadon de sia lando, aŭ rekte aŭ pere de libere elektitaj reprezentantoj.
Ĉiu rajtas je egala aliro al
publika servo en sia lando.
La volo de la popolo estu la bazo
de la aŭtoritato de la registaro; tiu volo estu esprimata per regulaj kaj
aŭtentikaj elektoj, kiuj okazu per universala kaj egala balotrajto, kaj per
sekreta voĉdono aŭ ekvivalentaj liberaj voĉdonaj proceduroj.
Artikolo 22
Ĉiu, kiel membro de la socio,
havas rajton je socia sekureco kaj povas postuli la realigon, per naciaj
klopodoj kaj internacia kunlaboro, kaj konforme al la organizo kaj disponeblaj
rimedoj de ĉiu Ŝtato, de tiuj ekonomiaj, sociaj kaj kulturaj rajtoj, kiuj estas
nepre necesaj por lia digno kaj por la libera disvolviĝo de lia personeco.
Artikolo 23
Ĉiu havas rajton je laboro, je
libera elekto de sia okupo, je justaj kaj favoraj laborkondiĉoj kaj je protekto
kontraŭ senlaboreco.
Ĉiu, sen ia ajn diskriminacio,
rajtas ricevi egalan salajron pro egala laboro.
Ĉiu, kiu laboras, rajtas ricevi
justan kaj favoran kompenson, kiu certigu por li mem kaj por lia familio
ekziston konforman al homa digno, kaj kiun suplementu, laŭnecese, aliaj rimedoj
de socia protekto.
Ĉiu rajtas formi kaj aliĝi
sindikatojn por protekto de siaj interesoj.
Artikolo 24
Ĉiu havas rajton je ripozo kaj
libertempo, inkluzive racian limigon de la laborhoroj kaj periodajn feriojn kun
salajro.
Artikolo 25
Ĉiu havas rajton je vivnivelo
adekvata por la sano kaj bonfarto de si mem kaj de sia familio, inkluzive de
nutraĵo, vestaĵoj, loĝejo kaj medicina prizorgo kaj necesaj sociaj servoj, kaj
la rajton je sekureco en okazo de senlaboreco, malsano, malkapablo, vidvineco,
maljuneco aŭ alia perdo de la vivrimedoj pro cirkonstancoj ekster sia povo.
Patrineco kaj infaneco rajtigas
al specialaj prizorgoj kaj helpo. Ĉiuj infanoj, egale ĉu ili naskiĝis en aŭ
ekster geedzeco, ricevu saman socian protekton.
Artikolo 26
Ĉiu havas rajton je edukiĝo. La
edukado estu senpaga, almenaŭ en la elementa kaj fundamenta stadioj. La
elementa edukado estu deviga. La teknika kaj porprofesia edukado estu ĝenerale
akirebla, kaj pli alta edukado estu egale akirebla por ĉiuj laŭ ties meritoj.
Edukado celu la plenan disvolvon
de la homa personeco kaj plifortigon de la respekto al la homaj rajtoj kaj
fundamentaj liberecoj. Ĝi kreskigu komprenon, toleron kaj amikecon inter ĉiuj
nacioj, rasaj aŭ religiaj grupoj, kaj antaŭenigu la agadon de Unuiĝintaj Nacioj
por konservo de paco.
Gepatroj havas unuavican rajton
elekti la specon de la edukado, kiun ricevu iliaj infanoj.
Artikolo 27
Ĉiu rajtas libere partopreni la
kulturan vivon de la komunumo, ĝui la artojn kaj partopreni sciencan progreson
kaj ĝiajn fruktojn.
Ĉiu havas rajton je protekto de
la moralaj kaj materialaj interesoj rezultantaj el eventualaj sciencaj,
literaturaj aŭ artaj produktaĵoj, kiujn li aŭtoris.
Artikolo 28
Ĉiu havas rajton je socia kaj
internacia organizo, en kiu la rajtoj kaj liberecoj difinitaj en ĉi tiu
Deklaracio povas esti plene realigitaj.
Artikolo 29
Ĉiu havas devojn al la komunumo,
en kiu, sole, estas ebla la libera kaj plena disvolviĝo de lia personeco.
En la uzado de siaj rajtoj kaj
liberecoj, ĉiu estu subigita sole al tiuj limigoj, kiuj estas jure difinitaj
ekskluzive kun la celo certigi adekvatan rekonon kaj respekton por la rajtoj
kaj liberecoj de aliaj kaj por konformiĝi al justaj postuloj de moralo, publika
ordo kaj ĝenerala bonfarto en demokrata socio.
Tiuj ĉi rajtoj kaj liberecoj
estas en neniu okazo efektivigeblaj kontraŭe al la celoj kaj principoj de
Unuiĝintaj Nacioj.
Artikolo 30
Nenio en ĉi tiu Deklaracio estu
interpretita kiel implico, ke iu ajn Ŝtato, grupo aŭ persono iel ajn rajtas
entrepreni ian ajn agadon aŭ plenumi ian ajn agon, kiu celus detrui kiun ajn el
la rajtoj kaj liberecoj ĉi-ene difinitaj.
Postado por Adelson Sobrinho
DECLARAÇÃO UNIVERSAL
DOS DIREITOS HUMANOS
Adotada e proclamada
pela resolução 217 A
(III)
da Assembléia Geral das Nações Unidas em 10 de
dezembro de 1948
Preâmbulo
Considerando que o reconhecimento da
dignidade inerente a todos os membros da família humana e de seus direitos
iguais e inalienáveis é o fundamento da liberdade, da justiça e da paz no
mundo,
Considerando que o desprezo e o
desrespeito pelos direitos humanos resultaram em atos bárbaros que ultrajaram a
consciência da Humanidade e que o advento de um mundo em que os homens gozem de
liberdade de palavra, de crença e da liberdade de viverem a salvo do temor e da
necessidade foi proclamado como a mais alta aspiração do homem comum,
Considerando essencial que os direitos
humanos sejam protegidos pelo Estado de Direito, para que o homem não seja
compelido, como último recurso, à rebelião contra tirania e a opressão,
Considerando essencial promover o
desenvolvimento de relações amistosas entre as nações,
Considerando que os povos das Nações
Unidas reafirmaram, na Carta, sua fé nos direitos humanos fundamentais, na
dignidade e no valor da pessoa humana e na igualdade de direitos dos homens e
das mulheres, e que decidiram promover o progresso social e melhores condições
de vida em uma liberdade mais ampla,
Considerando que os Estados-Membros se
comprometeram a desenvolver, em cooperação com as Nações Unidas, o respeito
universal aos direitos humanos e liberdades fundamentais e a observância desses
direitos e liberdades,
Considerando que uma compreensão comum
desses direitos e liberdades é da mis alta importância para o pleno cumprimento
desse compromisso,
A Assembléia Geral proclama
A presente Declaração Universal dos
Diretos Humanos como o ideal comum a ser atingido por todos os povos e todas as
nações, com o objetivo de que cada indivíduo e cada órgão da sociedade, tendo
sempre em mente esta Declaração, se esforce, através do ensino e da educação,
por promover o respeito a esses direitos e liberdades, e, pela adoção de
medidas progressivas de caráter nacional e internacional, por assegurar o seu
reconhecimento e a sua observância universais e efetivos, tanto entre os povos
dos próprios Estados-Membros, quanto entre os povos dos territórios sob sua
jurisdição.
Artigo I
Todas as pessoas nascem livres e iguais
em dignidade e direitos. São dotadas de razão
e consciência e devem agir em relação umas às outras com espírito de
fraternidade.
Artigo II
Toda pessoa tem capacidade para gozar
os direitos e as liberdades estabelecidos nesta Declaração, sem distinção de qualquer
espécie, seja de raça, cor, sexo, língua,
religião, opinião política ou de outra natureza, origem nacional ou
social, riqueza, nascimento, ou qualquer outra condição.
Artigo III
Toda pessoa tem direito à vida, à
liberdade e à segurança pessoal.
Artigo IV
Ninguém será mantido em escravidão ou
servidão, a escravidão e o tráfico de escravos serão proibidos em todas as suas
formas.
Artigo V
Ninguém será submetido à tortura, nem a
tratamento ou castigo cruel, desumano ou degradante.
Artigo VI
Toda pessoa tem o direito de ser, em
todos os lugares, reconhecida como pessoa perante a lei.
Artigo VII
Todos são iguais perante a lei e têm
direito, sem qualquer distinção, a igual proteção da lei. Todos têm direito a
igual proteção contra qualquer discriminação que viole a presente Declaração e
contra qualquer incitamento a tal discriminação.
Artigo VIII
Toda pessoa tem direito a receber dos
tributos nacionais competentes remédio efetivo para os atos que violem os direitos fundamentais que lhe sejam
reconhecidos pela constituição ou pela lei.
Artigo IX
Ninguém será arbitrariamente preso,
detido ou exilado.
Artigo X
Toda pessoa tem direito, em plena
igualdade, a uma audiência justa e pública por parte de um tribunal
independente e imparcial, para decidir de seus direitos e deveres ou do
fundamento de qualquer acusação criminal contra ele.
Artigo XI
1. Toda pessoa acusada de um ato
delituoso tem o direito de ser presumida inocente até que a sua culpabilidade
tenha sido provada de acordo com a lei, em julgamento público no qual lhe
tenham sido asseguradas todas as garantias necessárias à sua defesa.
2. Ninguém poderá ser culpado por
qualquer ação ou omissão que, no momento, não constituíam delito perante o
direito nacional ou internacional. Tampouco será imposta pena mais forte do que
aquela que, no momento da prática, era aplicável ao ato delituoso.
Artigo XII
Ninguém será sujeito a interferências
na sua vida privada, na sua família, no seu lar ou na sua correspondência, nem
a ataques à sua honra e reputação. Toda pessoa tem direito à proteção da lei
contra tais interferências ou ataques.
Artigo XIII
1. Toda pessoa tem direito à liberdade
de locomoção e residência dentro das fronteiras de cada Estado.
2. Toda pessoa tem o direito de deixar
qualquer país, inclusive o próprio, e a este regressar.
Artigo XIV
1.Toda pessoa, vítima de perseguição,
tem o direito de procurar e de gozar asilo em outros países.
2. Este direito não pode ser invocado
em caso de perseguição legitimamente motivada por crimes de direito comum ou
por atos contrários aos propósitos e princípios das Nações Unidas.
Artigo XV
1. Toda pessoa tem direito a uma
nacionalidade.
2. Ninguém será arbitrariamente privado
de sua nacionalidade, nem do direito de mudar de nacionalidade.
Artigo XVI
1. Os homens e mulheres de maior idade,
sem qualquer retrição de raça, nacionalidade ou religião, têm o direito de
contrair matrimônio e fundar uma família. Gozam de iguais direitos em relação
ao casamento, sua duração e sua dissolução.
2. O casamento não será válido senão com o
livre e pleno consentimento dos nubentes.
Artigo XVII
1. Toda pessoa tem direito à
propriedade, só ou em sociedade com outros.
2.Ninguém será arbitrariamente privado
de sua propriedade.
Artigo XVIII
Toda pessoa tem direito à liberdade de
pensamento, consciência e religião; este direito inclui a liberdade de mudar de
religião ou crença e a liberdade de manifestar essa religião ou crença, pelo
ensino, pela prática, pelo culto e pela observância, isolada ou coletivamente,
em público ou em particular.
Artigo XIX
Toda pessoa tem direito à liberdade de
opinião e expressão; este direito inclui a liberdade de, sem interferência, ter
opiniões e de procurar, receber e transmitir informações e idéias por quaisquer
meios e independentemente de fronteiras.
Artigo XX
1. Toda pessoa tem direito à liberdade de reunião e associação
pacíficas.
2. Ninguém pode ser obrigado a fazer
parte de uma associação.
Artigo XXI
1. Toda pessoa tem o direito de tomar
parte no governo de seu país, diretamente ou por intermédio de representantes
livremente escolhidos.
2. Toda pessoa tem igual direito de
acesso ao serviço público do seu país.
Artigo XXII
Toda pessoa, como membro da sociedade,
tem direito à segurança social e à realização, pelo esforço nacional, pela
cooperação internacional e de acordo com a organização e recursos de cada
Estado, dos direitos econômicos, sociais e culturais indispensáveis à sua
dignidade e ao livre desenvolvimento da sua personalidade.
Artigo XXIII
1.Toda pessoa tem direito ao trabalho,
à livre escolha de emprego, a condições justas e favoráveis de trabalho e à
proteção contra o desemprego.
2. Toda pessoa, sem qualquer distinção,
tem direito a igual remuneração por igual trabalho.
3. Toda pessoa que trabalhe tem direito
a uma remuneração justa e satisfatória, que lhe assegure, assim como à sua
família, uma existência compatível com a dignidade humana, e a que se
acrescentarão, se necessário, outros meios de proteção social.
4. Toda pessoa tem direito a organizar
sindicatos e neles ingressar para proteção de seus interesses.
Artigo XXIV
Toda pessoa tem direito a repouso e
lazer, inclusive a limitação razoável das horas de trabalho e férias periódicas
remuneradas.
Artigo XXV
1. Toda pessoa tem direito a um padrão
de vida capaz de assegurar a si e a sua família saúde e bem estar, inclusive
alimentação, vestuário, habitação, cuidados médicos e os serviços sociais
indispensáveis, e direito à segurança em caso de desemprego, doença, invalidez,
viuvez, velhice ou outros casos de perda dos meios de subsistência fora de seu
controle.
Artigo XXVI
1. Toda pessoa tem direito à instrução.
A instrução será gratuita, pelo menos nos graus elementares e fundamentais. A
instrução elementar será obrigatória. A instrução técnico-profissional será
acessível a todos, bem como a instrução superior, esta baseada no mérito.
3. Os pais têm prioridade de direito n
escolha do gênero de instrução que será ministrada a seus filhos.
Artigo XXVII
1. Toda pessoa tem o direito de
participar livremente da vida cultural da comunidade, de fruir as artes e de
participar do processo científico e de seus benefícios.
2. Toda pessoa tem direito à proteção
dos interesses morais e materiais decorrentes de qualquer produção científica,
literária ou artística da qual seja autor.
Artigo XXVIII
Toda pessoa tem direito a uma ordem
social e internacional em que os direitos e
liberdades estabelecidos na presente Declaração possam ser plenamente
realizados.
Artigo XXIX
1. Toda pessoa tem deveres para com a
comunidade, em que o livre e pleno desenvolvimento de sua personalidade é
possível.
2. No exercício de seus direitos e
liberdades, toda pessoa estará sujeita apenas às limitações determinadas pela
lei, exclusivamente com o fim de assegurar o devido reconhecimento e respeito
dos direitos e liberdades de outrem e de satisfazer às justas exigências da
moral, da ordem pública e do bem-estar de uma sociedade democrática.
3. Esses direitos e liberdades não
podem, em hipótese alguma, ser exercidos contrariamente aos propósitos e
princípios das Nações Unidas.
Artigo XXX
Nenhuma disposição da presente
Declaração pode ser interpretada como o reconhecimento a qualquer Estado, grupo
ou pessoa, do direito de exercer qualquer atividade ou praticar qualquer ato
destinado à destruição de quaisquer dos
direitos e liberdades aqui estabelecidos.
Nenhum comentário:
Postar um comentário